Jarðskorpan er gerð úr bergi sem flokka má í storkuberg, setberg og myndbreytt berg. Í upphafi er gert ráð fyrir því að yfirborð jarðar hafi verið glóandi hraunbráð sem síðar kólnaði og storknaði á yfirborðinu. Elsta berg jarðar hefur því verið storkuberg en síðan hafa hin sívirku ytri og innri öfl séð til þess að setberg og myndbreytt myndaðist. ◊
Sjá: helstu bergmyndunarsteindir í íslensku bergi.
Innan við 20 tegundir steinda eru svo algengar að þær mynda meira en 95% af úthafs- og meginlandsskorpu jarðar. Þessar steindir eru gjarna kallaðar bergmyndunarsteindir enda má gera ráð fyrir því að eina eða fleiri sé að finna í öllum algengari bergtegundum.
Mikilvægar myndunarsteindir bergs eru silíköt, oxíð, súlfíð, karbónöt, súlföt og fósföt:
Siliköt | Oxíð | Súlfíð | Karbónöt | Súlföt | Fósföt | ||||||||||||
Olivín ◊ ◊ | Hematít ◊ | Pýrít ◊ ◊ ◊ | Kalsít ◊ ◊ | Gifs ◊ ◊ ◊ ◊ | Apatít ◊ | ||||||||||||
Pýroxen ◊ ágít ◊ ◊ |
Magnetít | Aragonít ◊ | |||||||||||||||
Amfíból ◊ hornblendi ◊ ◊ |
Ís | Dólómít ◊ ◊ ◊ | |||||||||||||||
Granat ◊ ◊ ◊ ◊ | |||||||||||||||||
Kvars ◊ |
|
||||||||||||||||
Feldspat ortoklas plagíóklas ◊ ◊ |
|||||||||||||||||
Glimmer ◊ múskóvít ◊ bíótít |
|||||||||||||||||
Klórít ◊ ◊ ◊ | |||||||||||||||||
Leir kaólín |
|||||||||||||||||
Algengar bergmyndunarsteindir. |
Silikötum má skipta í marga flokka en hér verða aðeins nefndir 6.
Íslenskt heiti | Erlent heiti   | Skýring | Formúla | Dæmi |
Eysiliköt | Nesosilicates | Stakar silikathyrnur ◊ | [SiO4]4- | ólívín [olivine] ◊. |
Hópsiliköt | Sorosilicates | Tvær silikathyrnur saman tví-ey-siliköt ◊ ◊ |
[Si2O7]6- | epidót [epidote] |
Hringsiliköt | Cyclosilicates | silikathyrnurnar mynda hringi ◊ | [SinO3n]2n- | tourmalín hópur [tourmaline] |
Keðjusiliköt | Inosilicates | Einföld keðja ◊ ◊ ◊ | [SinO3n]2n- | pýroxen [pyroxene] hópurinn |
Keðjusiliköt | Inosilicates | Tvöföld keðja ◊ ◊ | [Si4nO11n]6n- | amfíból hópurinn [amphiblole] |
Blaðsiliköt | Phyllosilicates | silikathyrnurnar mynda blöð (þynnur) ◊ | [Si2nO5n]2n- | glimmer [mica] og leirsteindir [clay] |
Grindsiliköt | Tectosilicates | 3-víðar grindur ◊ ◊ | [AlxSiyO2(x+y)]x- | kvars [quartz], fledspatar [feldspar] og zeólítar [zeolite] |
Ólívín, (einstakar ferhyrnur) algengasta steindin í basísku, útbasísku og kísilsnauðu bergi eins og gabbrói og basalti. Ólívín kristallast snemma úr kviku og veðrast auðveldlega á yfirborði og myndbreytist í serpentín.
Granat (einstakar ferhyrnur) svört, brún, græn eða rauðleit steind. Finnst helst í myndbreyttu bergi en getur einnig fundist sem hjásteind í storkubergi.
Pýroxen (keðjur [(SiO3)n2-]) eru algeng steind í basísku og útbasísku bergi. Litur er venjulega frá gulgrænu til svarts. Ágít er eitt algengasta pýroxenafbrigðið í basalti og gabbrói og mikilvæg bergmyndunarsteind þar sem frumefnin Fe, Mg og Ca eru ríkir þættir.
Amfíból (keðjur [(Si4O11)n6-]). Einna algengast er hornblendi [hornblende], ljós- til dökk-græn steind. Algeng í storkubergi einkum granodíóríti, gabbrói og ennfremur í (medium grade regionally) myndbreyttu bergi.
Glimmer, klórít og leirsteindir (blaðsilíköt [(Si4O10)n4-]). Glimmer skiptist í tvo aðal hópa: múskóvít og bíótít. Múskóvít er glær og finnst einkum í storkubergi einkum alkalíríku graníti og pegmatíti. Það finnst einnig sem síðmynduð steind vegna umbreytinga feldspata. Það finnst í myndbreyttu bergi eins og kristölluðum kalksteini, flögubergi og gneisi. Bíótít er svart og finnst oft í myndbreyttum kalksteini og magnesíumríku storkubergi, pegmatíti og graníti.
Klórít er grænleit flögusteind í hópi blaðsilikata og er algeng sem ummyndunarsteind steinda sem innihalda járn og magnesíum eins og bíótíts, hornblendis og ágíts . Nafnið dregur steindin af grísku orði sem merkir grænn.
Leir getur verið úr margs konar steindum eins og kaolíni.
Kvars er eina algenga steindin sem eingöngu kristallast úr kísli og súrefni. Það myndar flóknar grindur ferhyrna þar sem öll súrefnisatómin tengjast. Kvars er algengt í súru ísúru bergi meginlandsskorpu. Það er raunar svo algengt að margar setbergstegundir eru nær eingöngu úr kvarsi.
Feldspatar myndast úr flóknum grindum álíka og kvarsið. Ólíkt kvarsi innihalda þó sumar ferhyrnurnar Al+3 í stað Si+4 svo aðrar katjónir verða að vera fyrir hendi til að mynda jafnvægi. Feldspatar skiptast í Na- og Ca-ríka feldspata kallaða plagíóklasa og K-ríka feldspata kallaða ortóklasa.