Eyjafjallajökull ◊ ◊ ◊ er megineldstöð og eldkeila sem hlaðist hefur upp á löngum tíma. Fjalllið er á svæði svokallaðrar millibergraðar ◊ en gýs þó oftast alkalíbasískri kviku og gýs því einkum ólivín alkalí-basalti. Hraun úr ankaramíti er nokkur einkum vestantil í fjallinu. Eyjafjallajökull er að mörgu leiti óvenjuleg eldkeila því að undir henni virðist ekki vera kvikuþró eða kvikuhólf enn sem komið er og meginstefna sprungukerfisins virðist vera austur - vestur en ekki fylgja stefnu gosbeltisins SV-NA.
Eftir landnám er Eyjafjallajökull talinn hafa gosið ásamt Kötlu 920 og þekkt gos eru 1612, 1821-‘23 og svo 2010.
Eldgos hófst á norðanverðum Fimmvörðuhálsi 20.03.2010, kl. 23. Kvikan braust ekki upp í vestur-austlægri sprungu eins og eru ríkjandi á Fimmvörðuhálsi heldur SV-NA-lægri 1 km langri sprungu. Gosið átti sér langan aðdraganda og á leið sinni til yfirborðsins hafði kvikan valdið talsverðri smáskjálftavirkni og landrisi fyrir gosið.1, 4 ◊. ◊
Kvikan í gosinu á Fimmvörðuhálsi er basískt af millibergröðinni, nánar tiltekið í hálf-alkalí bergsyrpunni. ◊ Þessi berggerð er uppistaðan í myndun Eyjafjalla. |Tefnagreining|
Sjá útbreiðslukort hraunsin á mynd Veðurstofu Íslands og ppt_pdf-skrá hennar. © Veðurstofa Íslands.
Sjá síðu Veðurstofunnar og göngukort Kynnisferða af svæðinu. Skýringar við kortið er að finna á síðu Farfugla.
Eldgos hófst undir Eyjafjallajökli á 7. tímanum þann 14. apríl 2010 samkvæmt grafi frá vatnshæðarmæli við útfall Jökullóns við Gígjökul. ◊ ◊ ◊ Einnig kom þetta fram á óróa- og skjálftaritum Veðurstofu Íslands. Þá varð einnig vart við aukið vatnsrennsli úr lóni Gígjökuls. ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊.
Með þéttriðnu neti GPS-mælitækja ◊ og jarðskjálftamæla (SIL) ◊ er stöðugt fylgst með landrisi, hallabreytingum og jarðskjálftum. Landris og breytingar á halla má túlka sem innstreymi kviku í innskot eða kvikuþró ◊ og órói á jarðskjálftamælum gefur hreyfingar á kviku til kynna. ◊
Varðandi landris — sjá: bylgjuvíxlmælingar, ◊. Mogi-líkan og síðu Veðurstofunnar með gögögnum um GPS-mælingar við Þorvaldseyri og síðu Jarðvísindastofnunar Háskóla Íslands. Sjá ennfremur síðu Veðurstofunnar© um vöktun Mýrdals- og Eyjafjallajökulsvöktun.
Veðurstofa Íslands birtir gröf yfir óróa. Sjá síðu hennar þar sem allar stöðvarnar eru sýndar á einni síðu. Einnig er hér síða yfir óróa frá mælunum að Mið-Mörk, Goðabungu, Eystri-Skógum og Láguhvolum. ◊
Sjá síðu Veðurstofu Íslands þar sem birtar eru upplýsingar um jarðskjálfta á svæði Eyjafjallajökuls- og Mýrdalsjökuls.
Á síðu Veðurstofu Íslands má fá ýmis rauntíma gröf yfir vöktun Mýrdals- og Eyjafjallajökuls 2010. Sjá síðu Jarðvísindastofnunar HÍ.
Síða Mílu með tengingu við vefmyndavél á Valahnúk, Þórólfsfelli og Hvolsvelli (sýnilegt og innrautt litróf).
Samkvæmt efnagreiningu gosefna frá Eyjafjallajökulsgosinu er það íssúrt berg í millibergröð. Sjá efnagreiningu og stöðu innan bergsyrpu. |Tefnagreining| ◊
Við túlkun atburðarásar á Eyjafjalla- og Kötlusvæðinu er einkum horft á 3 atriði:2
Atburðarás | |
2010 | Talsverður jarðhiti virðist í undir vatni í gígnum og leggur gufu upp af vatninu. ◊ ◊
07.06.2010 Samkvæmt minnisblaði Veðurstofu Íslands og Jarðvísindastofnunar HÍ eru síðustu ummerki um gosvirkni þann 7. júní 2010. ◊ 27.04.2010 virðist hraun hafa runnið ≈ 1 km til norðurs frá gjallgígnum í jökulkatlinum. ◊ 24.04.2010 Hraunrennsli heldur áfram og kraftmiklar hljóðbylgjur berast frá gígnum þegar gosgufur í ísúrri seigri kvikunni brjótast út. ◊ 19.04.2010 virðast gígbarmar hafa myndast umherfis gíginn niðri í gígkatlinum og út lofti glittir í hraun í gígnum. Kvikusprengingar í jökulvatninu þeyttu upp ösku sem barst með vindi til austurs og suðurs. Öskugeiri ◊ fínustu kornanna stöðvaði flugsamgöngur (SAVAA & IAVCEI RSC) í norðanverðri Evrópu. Sjá síður SACS um mælingar á gosefnum í háloftunum. Þar má einnig sjá mynd af hlutum hreyfils B-747 ◊. eftir að hafa flogið í gegnum gjóskuský frá eldfjallinu Galunggung á vestanverðri Jövu (7°15'0"S 108°3'0"E) á leið sinni frá London til Aukland í Ástralíu 24. júní 1982. Gos hófst í Eyjafjallajökli ≈ 06:50 14. apríl. ◊ ◊ Gosið kom upp á 2 km langri N-S gossprungu sem skar suðurbarm toppgígs Eyjafjallajökuls. Gosinu fylgdu jökulhlaup sem í fyrstu flæddu til suðurs í Svaðbælisá og til norðurs um farveg Gígjökuls. Seinna hafa flóðin nær eingöngu runnið til norðurs í Jökullón við sporð Gígjökuls og þaðan í Markarfljót. Gos hófst á stuttir N-S sprungu sunnan Stóru-Fannar á Finnvörðuhálsi 20.03.2010, kl. 23. Gosinu virðist hafa lokið 12. apríl 2010. ◊ Á síðu Veðurstofu Íslands má sjá yfirlit frá 1991 til 2010 yfir uppsafnaðan fjölda skjálfta, stærðir skjálfta, fjölda skjálfta á mánuði. fyrir Eyjafjallajökul, Mýrdalsjökul og Torfajökulssvæðið. |
2008 | Myndin sýnir landris á Kötlusbæðinu frá 2004 til ágústloka 20083 ◊ Lágtíðniskjálftar og staðbundið ris við Goðabungu eru túlkaðir sem hreyfing á laungúl þar undir.3:11 Mynd sem sýnir kraftvægi jarðskjálfta á Fimmvörðuhálsi og í Kötlu frá 1. Jan. 1997 til 1. Jan. 2008:3:12 ◊ |
2004 | Myndin sýnir landris á Kötlusvæðinu ◊. frá 2001 til 20043 ◊ ◊ ◊ |
2000 | Myndin sýnir landris við Eyjafjallajökul 1998 - 2000 ◊. |
1999 | Landris hófst með miðju á 4 – 5 km dýpi undir norðanverðri Kötluöskjunni og frá 2001 fór skjálftavirkni vaxandi og þá einkum undir Goðabungu.2 |
1999 | Aftur varð vart við innskot undir suðurhlíðum Eyjafjallajökuls en ekki á sömu slóðum og 1994. Jarðskjálftavirkni byrjaði að vaxa í mars 1999 og landris stóð í tæpa 10 mánuði eða frá júlí 1999 og var lokið í maí árið 2000.2 |
1999 | Þann 18. Júlí þetta ár var vart við smáhlaup undan Sólheimajökli og því líklegt að smágos hafi orðið undir Mýrdalsjökli á þessm tíma.2 |
1994 | Landris hófst með innskoti kviku undir hlíðum Eyjafjallajökuls.2 |