Sjávarstöðubreytingar

Breytingar á sjávarstöðu miðað við land stafa yfirleitt af mismunandi vatnsmagni í höfunum eða lóðréttum hreyfingum jarðskorpunnar. Jöklar heimskautanna, einkum á kuldatímabilum, binda mikið vatn sem veldur því að vatnsborð hafanna lækkar og strandlínan að sama skapi. ◊

Jarðskorpan sígur undan þungu fargi stórra jökla og mest þar sem jökullinn er þykkastur. ◊ Þegar jöklar bráðna skyndilega hækkar sjávarborðið jafnharðan og sjór gengur á land. Að vísu rís landið við að losna undan fargi jökulsins en mun hægar. Einnig hafa innri öflin og jarðhnik áhrif á hæð jarðskorpu. Sjávarstöðubreytingar eru því háðar fleiri en einni breytistærð og því oft á tíðum flókið fyrirbæri. Sjávarstöðubreytingar vegna mismunandi sjávarmagns kallast eustasy en flotjafnvægi, isostasy, er það kallað þegar jarðskorpan leitar jafnvægis á seigu undirlaginu. ◊

Breytingar á sjávarstöðu, þ.e. hæð sjávar miðað við land hafa mikil áhrif á mótun landslags við strendur. Við finnum því forn fjörumörk hátt yfir sjó og langt inni í landi. Þar má finna malarhjalla sem oftast eru gamlar óseyrar eða marbakka og stórgrýtta malarkamba með lábörðum hnullungum. ◊ Víða er brimið að sverfa nýja brimstalla þar sem eldri brimstallar hafa risið eins og Melabakkar í Melasveit. Í Reykjavík má sjá forn fjörumörk í 43 m hæð y.s. ◊ ◊ Einnig má sjá að sjór gengur á land eins og á Seltjarnarnesi þar sem fjörumór hefur sigið í sæ. ◊

Við Stokkseyri og Eyrarbakka virðist ströndin hafa sigið síðustu 8000 árin. ◊

Sjá INDEX → L → landmótun → hafið.

Sjá um breytingar á sjávarstöðu hér á landi á síðjökultíma og í lok ísaldar.