kvikleir: [En: quick clay; De: Quickton; No: kvikkleire; Se: kvicklera] er jökulættaður sjávarleirleir sem sest hefur til í sjó og myndað setlög á seinustu ísöld. Þau risu síðan úr sæ er landið lyftist að ísöld lokinni. Jökulættaður sávarleirleir finnast víða í Noregi, ◊ Svíþjóð, ◊ Finnlandi, Rússlandi, Kanada og Alaska.

Þegar leiragnirrnar (Ø < 1/256 mm) settust til í sjó bundust jákvæðar natrínjónir (Na⁺ og K⁺) úr söltu vatninu við neikvæðar silikatjónir (SiO_n^n-) í leirnum og juku þannig á stöðugleika leirsins. Þegar þessi sömu leirlög risu svo úr sæ eftir ísöld skoluðust saltjónirnar úr leirnum og við það varð hann óstöðugur og kvikur. ◊ ◊ ◊ ◊ ◊

Mynd úr rafeindasmásjá af algengu leirsteindinni kaolíníti ◊