kalksteinshellar: myndast þegar kalk leysist upp í súru vatni kalsín- og vetniskarbónatjónirnar (HCO3-) fljóta burt með grunnvatninu og neðanjarðarhellar myndast. Þegar grunnvatnsstaðan breytist t.d. vegna rofs tæmast hellarnir oft og í þeim myndast útfellingar úr kalki og fleiri steindum er vatnið drýpur úr þaki hellanna. Í tímans rás myndast td. lindakalk, dropasteinar eða dropasteinskerti úr lagskiptu karbónati, kalksteini, aragóníti eða gifsi.


Í lindum þar sem vatnið úr hellunum kemur undir bert loft fellur kalkið út þegar CO2 rýkur úr vatninu út í andrúmsloftið. Kalk sem þannig fellur út er gjarna nefnt lindakalk; [limestone caves].


Kalksteinshella er víða að finna í kalksteinslögum. Mammoth Cave í Kentucky, í Bandaríkjunum er sá lengsti sem þekktur er uþb. 555 km langur og nær yfir 215 km2 svæði en Lechuguilla hellirinn í Nýja Mexíkó er sagður dýpstur á meginlandi NA. og fimmti lengsti á jörðinni. Einnig má nefna Lascaux Grotto (Grotte de Lascaux) í Vézère árdalnum nálægt bænum Montignac í Dordogne-sýslu [département] í Frakklandi en þar er að finna fjölda forsögulegra málverka. Leifar viðarkola sem fundust í hellinum voru aldursgreindar 17.000 ára BP. Í Altamira hellinum (Cueva de Altamira) í nágrenni bæjarins Santillana del Mar í Cantabríu á Spáni er einnig að finna hellamálverk og uþb. 18.500 ára gamlar mannvistarleifar.


Í Chauvet-Pont-d'Arc hellinum í Ardèche-sýslu í Suður-Frakklandi sem fannst 1994 eru líklega elstu hellamálverk sem fundist hafa ≈ 36  BP. 1 (Eða ≈ 46 ká b2k).


Krækja í kvikmynd Werner Herzog 2010 um Chauvet hellinn í Suður-Frakklandi „Cave of Forgotten Dreams“.


Í kalksteinshellum í jaðri karstlandslags norður af borginni Makassar á eynni Sulawesi hafa fundist 45  gömul hellamálver og eru þau talin þau elstu sem hafa fundist hingað til.2


Sunnarlega í Argentínu og við landamæli Síle nálægt borginni Perito Moreno er að finna hellamálverk frá því fyrir 13.000 - 9.000 árum BP.3


Sjá karst og meira um upplausn kalks.




Heimild: 1 „A Chauvet Primer“. Archaeology 64 (2): 39. March/April 2011
2 „Oldest cave art found in Sulawesi“ Brumm et al., Sci. Adv. 2021; 7 : eabd4648 13 January 2021
3 Cueva de las Manos, Wikipedia: < https://en.wikipedia.org/wiki/Cueva_de_las_Manos >